Альфа-гал синдромы – қызыл етке және сүтқоректілерден жасалған басқа өнімдерге тағамдық аллергияның түрі. Бұл синдром көбінесе Жалғыз жұлдыз кенесі біреуді тістеген кезде басталады. Шаққан жер альфа-гал деп аталатын қант молекуласын сол адамның денесіне өткізеді. Кейбір адамдарда бұл қант молекуласы иммундық жүйенің реакциясын тудырады, содан кейін қызыл етке, мысалы, сиыр етіне, шошқа етіне немесе қойға немесе басқа да сүтқоректілерге жеңіл және ауыр аллергиялық реакциялар пайда болады.
Жалғыз жұлдыз кенесі көбінесе АҚШ-тың оңтүстік-шығысында кездеседі және альфа-гал синдромының көп жағдайлары осы аймақта кездеседі. Кенені Құрама Штаттардың шығысы мен оңтүстігінде де кездестіруге болады. Шарт солтүстік пен батысқа қарай таралуда, алайда бұғылар Жалғыз Жұлдыз кенесін АҚШ-тың жаңа бөліктеріне апаратын болғандықтан. Альфа-гал синдромы Еуропада, Австралияда және Азияда диагноз қойылды, мұнда кенелердің басқа түрлері альфа-гал молекулаларын тасымалдайды.
Қазір зерттеушілер анафилактикалық реакцияларды жиі, түсіндірмейтін және басқа тағамдық аллергияға теріс нәтиже беретін кейбір адамдар альфа-гал синдромына шалдығуы мүмкін деп санайды. Қызыл ет пен сүтқоректілерден жасалған басқа өнімдерден аулақ болудан басқа ем жоқ.
Кененің шағуынан сақтану – бұл алдын-алудың кепілі. Орманды, шөпті жерлерде жүргенде ұзын шалбар мен жеңді жейделер киіп, жәндіктерге қарсы репелленттерді қолдану арқылы кененің шағуынан сақтаңыз. Сыртта уақыт өткізгеннен кейін толық, денені толық тексеріп алыңыз.
Альфа-гал синдромының белгілері
Альфа-гал аллергиялық реакциясының белгілері мен белгілері басқа тағамдық аллергиямен салыстырғанда жиі кешіктіріледі. Жалпы тамақ аллергендеріне реакциялардың көпшілігі – мысалы, жержаңғақ немесе моллюскалар – әсер еткеннен кейін бірнеше минут ішінде болады. Альфа-гал синдромында реакциялар әдетте экспозициядан кейін үш-алты сағаттан кейін пайда болады. Қызыл ет, мысалы сиыр, шошқа еті немесе қой еті; орган еттері; және желатиндер немесе сүт өнімдері сияқты сүтқоректілерден жасалған өнімдер реакцияны тудыруы мүмкін.
Альфа-гал синдромының белгілері мен белгілеріне мыналар кіруі мүмкін:
- Бөртпе, қышу немесе қышыма, қабыршақты тері (экзема)
- Еріннің, беттің, тілдің және тамақтың немесе басқа дене мүшелерінің ісінуі
- Қысқыру немесе ентігу
- Мұрыннан су ағып тұр
- Асқазанның ауыруы, диарея, жүрек айнуы немесе құсу
- Түшкіру
- Бас ауруы
- Тыныс алуды шектейтін ауыр, өлімге әкелуі мүмкін аллергиялық реакция (анафилаксия)
Дәрігерлер қызыл ет жеу мен аллергиялық реакцияның пайда болуының арасындағы уақытты кешеуілдету осы жағдайды соңғы уақытқа дейін ескермеудің бір себебі деп санайды. Түнгі 12-де кешкі ас пен есекжеммен сүйек стейкінің арасындағы байланыс айқын болмады.
Дәрігерге қашан қарау керек?
Егер сіз тамақтанғаннан кейін – тіпті тамақтанғаннан кейін бірнеше сағат өткен соң тамақ аллергиясының белгілері пайда болса, сізге алғашқы медициналық көмек дәрігеріне немесе аллергия диагностикасы мен емдеуге мамандандырылған дәрігерге (аллерголог) бару керек. Қызыл ет сіздің реакцияңыздың ықтимал себебі ретінде жоққа шығармаңыз, әсіресе егер сіз АҚШ-тың оңтүстік-шығысында немесе әлемнің альфа-гал синдромы белгілі басқа бөліктерінде өмір сүрсеңіз немесе ашық ауада болсаңыз.
Егер сізде анафилаксия белгілері немесе белгілері пайда болса, жедел медициналық көмекке жүгінуіңіз керек:
- Тыныс алудың қиындауы
- Жылдам, әлсіз импульс
- Бас айналу немесе бас айналу
- Құлап қалу және жұта алмау
- Толық дене қызаруы және жылу (қызару)
Себептері
АҚШ-та альфа-гал синдромын дамытатын адамдардың көпшілігі бұл жағдайды жалғыз жұлдыз кенесі шағып алған кезде дамытады. Кенелердің басқа түрлерінің шағуы Еуропада, Австралияда және Азияда жағдайға әкелуі мүмкін.
Кененің шағуы
Альфа-гал синдромын қоздыратын кенелер альфа-гал молекулаларын сиыр мен қой сияқты жиі шағатын жануарлардың қанынан алады деп саналады. Тасымалдаушы кене адамды тістеген кезде, кене альфа-галды адамның денесіне енгізеді.
Белгісіз себептермен кейбір адамдар бұл молекулаларға соншалықты күшті иммундық жауап береді, сондықтан олар қызыл ет пен сүтқоректілерден жасалған өнімдерді жеңіл және ауыр аллергиялық реакциясы жоқ жей алмайды. Уақыт өте келе көптеген кенелердің шағуына ұшыраған адамдарда ауыр симптомдар пайда болуы мүмкін.
Цетуксимаб қатерлі ісікке қарсы дәрі
Альфа-гал синдромына байланысты антиденелері бар адамдар цетуксимаб (Erbitux) қатерлі ісікке қарсы аллергиялық реакцияларға ие болуы мүмкін. Мұндай жағдайдың цетуксимабтан туындаған жағдайлары көбінесе Lone Star кенелерінің популяциясы жоғары аймақтарда кездеседі, бұл Lone Star кенелерінің шағуы мен альфа-гал синдромына осалдығының жоғарылауы арасындағы байланысты болжайды. Альфа-галды белгілі бір аймақтарда тасымалдайтын кенелер мен кене шақумен тікелей байланысты емес сияқты көрінетін альфа-гал синдромы арасындағы байланысты түсіну үшін көбірек зерттеу қажет.
Зерттеушілер альфа-гал синдромының уақытқа кешіктірілген реакциясы альфа-гал молекулаларының басқа аллергендерге қарағанда ұзақ сіңіп, қан айналым жүйесіне енуіне байланысты деп ойлайды.
Тәуекел факторлары
Дәрігерлер неге кейбір адамдар альфа-гал синдромын экспозициядан кейін дамытады, ал басқалары білмейді. Бұл жағдай көбінесе АҚШ-тың оңтүстік-шығысында және Нью-Йорк, Нью-Джерси және Жаңа Англияның кейбір бөліктерінде кездеседі. Егер сіз осы аймақтарда тұрсаңыз немесе уақыт өткізсеңіз, сізге үлкен қауіп төнеді:
- Көп уақытты далада өткізіңіз
- Lone Star бірнеше рет шағып алған
- Жүйелі мастоцитоз сияқты мастикалық жасуша аномалиясын жасаңыз
Соңғы 20-30 жылда Lone Star кенесі солтүстіктен Мейнге дейін және батыста АҚШ-тың орталық Техас пен Оклахомаға дейін табылды.
Альфа-гал синдромы әлемнің басқа бөліктерінде де, мысалы, Еуропада, Австралияда және Азияның кейбір бөліктерінде пайда болуы мүмкін, мұнда кенелердің жекелеген түрлерінен шағу сіздің ауру қаупіңізді арттырады.
Асқынулар
Альфа-гал синдромы тамақпен туындаған анафилаксияны, эпинефринді (адреналинді) инжектормен (EpiPen, Auvi-Q) емдеуді және жедел жәрдемге баруды қажет ететін медициналық жедел жәрдемді тудыруы мүмкін.
Анафилаксия белгілері мен белгілеріне мыналар жатады:
- Тыныс алу жолдарының тарылуы
- Тыныс алуды қиындататын тамақтың ісінуі
- Қан қысымының қатты төмендеуі (шок)
- Жылдам импульс
- Бас айналу, бас айналу немесе сананың жоғалуы
Жақында жүргізілген зерттеулерге сүйене отырып, дәрігерлер қазір түсініксіз, жиі анафилаксиясы бар адамдар диагноз қойылмаған альфа-гал синдромымен өмір сүруі мүмкін деп санайды.
Альфа-гал синдромының алдын алу
Альфа-гал синдромының алдын-алудың ең жақсы тәсілі – кенелер өмір сүретін жерлерден, әсіресе ұзын шөпті орманды, бұталы жерлерден аулақ болу. Сақтық шараларын сақтай отырып, альфа-гал синдромын алу қаупін азайтуға болады:
- Денеңізді жауып тастаңыз. Орманды немесе шөпті жерлерде болған кезде аяқ киім киіңіз, шұлыққа салынған ұзын шалбар, ұзын жеңді көйлек, бас киім және қолғап киіңіз. Жолдарға жабысып, аласа бұталар мен ұзын шөптер арасында жүруден аулақ болыңыз. Итіңді байламда ұста.
- Жәндіктерге қарсы репелленттерді қолданыңыз. Теріңізге 20% немесе одан жоғары DEET концентрациясы бар жәндіктерді репеллентпен жағыңыз. Ата-аналар балаларына қолынан, көзінен және аузынан аулақ болып, репеллент қолдануы керек. Химиялық репелленттер улы болуы мүмкін екенін ұмытпаңыз, сондықтан нұсқауларды мұқият орындаңыз. Перметрині бар өнімдерді киімге жағыңыз немесе алдын ала өңделген киімді сатып алыңыз.
- Аулаңызды тексеруге бар күшіңізді салыңыз. Кенелер мекендейтін таза щетка мен жапырақтар. Ағаш үйінділерін күн шуақты жерлерде ұстаңыз.
- Өзіңізге, балаларыңызға және үй жануарларыңызға кене бар-жоғын тексеріңіз. Орманды немесе шөпті жерлерде уақыт өткізгеннен кейін, әсіресе қырағы болыңыз.
- Үйге кіре салысымен душ қабылдаған пайдалы. Кенелер көбінесе жабыспас бұрын теріңізде бірнеше сағат бойы қалады. Душты жуу және матаны пайдалану бекітілмеген кенелерді кетіруі мүмкін.
- Кенені мүмкіндігінше тезірек пинцетпен алып тастаңыз. Кенені басына немесе аузына жақын ұстаңыз. Кенені қыспаңыз немесе ұсақтамаңыз, бірақ абайлап және тұрақты түрде тартыңыз. Кенені толығымен алып тастағаннан кейін, оны тастаңыз және шағу орнына антисептик қолданыңыз.
Альфа-гал синдромының диагностикасы
Дәрігерлер альфа-гал синдромын диагноз қоюға сіздің жеке тарихыңыз бен белгілі бір медициналық тексерулерді қолдана алады.
Сіздің дәрігеріңіз кенеге ұшырағаныңыз туралы, сіздің белгілеріңіз бен белгілеріңіз туралы және қызыл ет немесе басқа сүтқоректілердің өнімдерін жегеннен кейін симптомдардың пайда болуы туралы сұраудан бастайды. Сіздің дәрігеріңіз физикалық емтихан тапсыруы да мүмкін.
Альфа-гал синдромын бағалау кезінде қолданылатын қосымша сынақтарға мыналар кіруі мүмкін:
- Қан анализі. Қан анализі қаныңыздағы альфа-гал антиденелерінің мөлшерін растап, өлшей алады. Бұл альфа-гал синдромын диагностикалауға арналған негізгі тест.
- Тері сынағы. Дәрігерлер теріңізді шаншып, оны коммерциялық немесе жаңа піскен қызыл етден алынған аз мөлшерде шығарады. Егер сізде аллергия болса, сіз теріңіздің сыналған жерінде көтерілген төмпешік пайда болады. Дәрігеріңіз немесе аллергологыңыз теріңізді қызыл еттің жекелеген түрлеріне аллергиялық реакцияға тексере алады, себебі еттің әртүрлі аллергиялары бар.
Альфа-гал синдромын емдеу
Кез-келген тағамдық аллергия сияқты, альфа-гал синдромын емдеу сіздің реакцияңызды тудыратын тағамнан бас тартуды қамтиды. Дүкенде сатылатын тағамдардағы ингредиенттердің жапсырмаларын қызыл ет немесе сиыр, шошқа еті, қой еті, орган еттері немесе желатиндер сияқты қызыл ет немесе ет құрамындағы ингредиенттердің болмауын тексеріп отырыңыз. Сорпа текшелерін, тұздық орамдарын және орамдағы өнімдердегі хош иісті ингредиенттерді тексеріңіз. Дәрігерден немесе аллергологтан аулақ болу керек тағамдардың тізімін, оның ішінде хош иістендіруге қолданылатын ет сығындыларын сұраңыз. Кейбір ингредиенттердің атаулары оларды ет негізінде тануды қиындатады.
Мейрамханаларда және қоғамдық жиындарда тамақтанғанда аса сақ болыңыз. Көптеген адамдар тағамға аллергиялық реакцияның ауырлығын түсінбейді, ал ет аллергиясын тіпті аз адамдар түсінеді. Қызыл еттің аз мөлшері де ауыр реакция тудыруы мүмкін.
Егер сізде тағамда аллергия бар болуы мүмкін деп мүлдем алаңдасаңыз, оны қолданып көрмеңіз. Әсер ету қаупін болдырмау үшін әлеуметтік шараларға дайын болыңыз. Мысалы, егер сіз қонақтарға ортақ тағамның үстінде тамақ дайындауға қатысатын болсаңыз, алдын ала дайындалған тағамды алып келіңіз.
Қатты аллергиялық реакция кезінде сізге адреналинді шұғыл енгізу және жедел жәрдем бөліміне бару қажет болуы мүмкін. Аллергиясы бар көптеген адамдар эпинефринді автоинжектормен жүреді (EpiPen, Auvi-Q). Бұл құрал шприц және жасырын ине, ол жамбасқа басқан кезде дәрі-дәрмектің бір дозасын енгізеді. Сізге альфа-гал синдромы диагнозы қойылғаннан кейін сіздің дәрігеріңіз немесе аллергологыңыз эпинефринді автоинъекцияны тағайындайды.
Альфа-гал синдромының белгілері уақыт өте келе азаяды немесе тіпті жоғалып кетуі мүмкін, егер сіз альфа-галды алып жүретін кенелерден көп шағып алмасаңыз. Мұндай аурумен ауыратын кейбір адамдар қызыл ет пен басқа сүтқоректілердің өнімдерін бір-екі жылдан кейін қайтадан қосымша тістемей жеуге мүмкіндік алды.
.