Көп миелома дегеніміз не?
Көп миелома – бұл плазмалық жасушалардан пайда болатын қатерлі ісік. Плазмалық жасушалар – сүйек кемігінде кездесетін ақ қан жасушалары. Бұл жасушалар иммундық жүйенің негізгі бөлігі болып табылады. Олар инфекциямен күресетін антиденелер жасайды.
Қатерлі плазмалық жасушалар тез өседі және сау жасушалардың өз жұмысын орындауына кедергі жасау арқылы сүйек кемігін басып алады. Бұл жасушалар бүкіл денеде таралатын әдеттен тыс ақуыздардың көп мөлшерін жасайды. Оларды қан ағымында анықтауға болады.
Қатерлі ісік жасушалары плазмоцитома деп аталатын ісікке де айналуы мүмкін. Бұл жағдай сүйек кемігінде жасушалардың көп саны (жасушалардың >10%) және басқа мүшелер қатысқан кезде көп миелома деп аталады.
Көп миеломаның ағзаға әсері
Миелома жасушаларының өсуі қалыпты плазмалық жасушаларды өндіруге кедергі келтіреді. Бұл денсаулыққа байланысты бірқатар асқынуларды тудыруы мүмкін. Ең көп зардап шеккен мүшелер – сүйектер, қан және бүйрек.
Бүйрек жеткіліксіздігі
Көптеген миеломадағы бүйрек жеткіліксіздігі әртүрлі процестер мен механизмдерді қамтитын күрделі процесс. Мұның орын алу жолы – анормальды белоктар бүйрекке барады және сол жерде жиналып, бүйрек түтікшелерінде кедергі тудырады және сүзу қасиеттерін өзгертеді. Сонымен қатар, кальций деңгейінің жоғарылауы бүйректерде кристалдардың пайда болуына әкелуі мүмкін, бұл зақымдануды тудырады. Сусыздандыру және NSAID (Ибупрофен, напроксен) сияқты дәрілер де бүйректің зақымдалуына әкелуі мүмкін.
Бүйрек жеткіліксіздігінен басқа, төменде бірнеше миеломаның басқа жиі кездесетін асқынулары бар:
Сүйек жоғалуы
Көп миеломаны зерттеу қорының (MMRF) мәліметтері бойынша, көптеген миелома диагнозы қойылған адамдардың шамамен 85 пайызы сүйек жоғалуын сезінеді. Ең жиі зақымдалған сүйектер – омыртқа, жамбас және қабырға торы.
Сүйек кемігіндегі қатерлі ісік жасушалары қалыпты жасушалардың сүйектерде пайда болатын зақымдануларды немесе жұмсақ дақтарды қалпына келтіруіне жол бермейді. Сүйек тығыздығының төмендеуі сынықтар мен омыртқаның қысылуына әкелуі мүмкін.
Анемия
Қатерлі плазма жасушаларының өндірісі қалыпты қызыл және ақ қан жасушаларының өндірісіне кедергі келтіреді. Анемия эритроциттер саны аз болған кезде пайда болады. Ол шаршауды, ентігуді және бас айналуды тудыруы мүмкін. MMRF мәліметтері бойынша миеломамен ауыратын адамдардың шамамен 60 пайызы анемияны бастан кешіреді.
Әлсіз иммундық жүйе
Ақ қан жасушалары ағзадағы инфекциямен күреседі. Олар ауру тудыратын зиянды микробтарды таниды және оларға шабуыл жасайды. Сүйек кемігіндегі қатерлі плазмалық жасушалардың көп саны қалыпты лейкоциттер санының аз болуына әкеледі. Бұл денені инфекцияға осал етеді.
Қатерлі ісік жасушалары шығаратын аномальды антиденелер инфекциямен күресуге көмектеспейді. Сондай-ақ олар сау антиденелерді басып озуы мүмкін, нәтижесінде иммундық жүйе әлсірейді.
Гиперкальциемия
Миеломадан сүйек жоғалуы қанға кальцийдің артық бөлінуіне әкеледі. Сүйек ісігі бар адамдарда гиперкальциемияның даму қаупі жоғары.
Гиперкальциемия сонымен қатар қалқанша маңы бездерінің шамадан тыс белсенділігінен туындауы мүмкін. Емделмеген жағдайлар кома немесе жүректің тоқтауы сияқты көптеген әртүрлі белгілерге әкелуі мүмкін.
Бүйрек жеткіліксіздігіне қарсы тұру
Миеломасы бар адамдарда бүйректі сау ұстаудың бірнеше жолы бар, әсіресе ауру ерте анықталған кезде. Остеопорозды емдеу үшін жиі қолданылатын бисфосфонаттар деп аталатын препараттар сүйек зақымдануын және гиперкальциемияны азайту үшін қабылдануы мүмкін. Адамдар денені қалпына келтіру үшін сұйықтық терапиясын ауызша немесе ішілік түрде ала алады.
Глюкокортикоидтар деп аталатын қабынуға қарсы препараттар жасуша белсенділігін төмендетуі мүмкін. Ал диализ бүйрек функциясының бір бөлігін алып тастауы мүмкін. Соңында, химиотерапияда енгізілген препараттардың теңгерімін бүйрекке одан әрі зиян келтірмеу үшін реттеуге болады.
Ұзақ мерзімді болжам
Бүйрек жеткіліксіздігі – көп миеломаның жалпы әсері. Жағдай ерте сатысында анықталып, емделсе, бүйректің зақымдануы аз болуы мүмкін. Қатерлі ісіктен туындаған бүйрек зақымдануын қалпына келтіруге көмектесетін емдеу нұсқалары бар.
