Шолу
Мойын ауруы дегеніміз не?
Мойын ауруы – бастың астындағы омыртқаның немесе оның айналасындағы ауырсыну, мойын омыртқасы деп аталады. Мойын ауруы – әртүрлі жарақаттар мен медициналық жағдайлардың жалпы симптомы.
Сізде осьтік мойын ауруы (негізінен мойын аймағында сезіледі) немесе радикулярлық мойын ауруы (ауырсыну иық немесе қол сияқты басқа аймақтарға түседі) болуы мүмкін. Ол жедел (күннен 6 аптаға дейін) немесе созылмалы (3 айдан ұзаққа созылады) болуы мүмкін.
Мойын ауруы күнделікті әрекеттерге кедергі келтіруі және емделмеген жағдайда өмір сүру сапасын төмендетуі мүмкін.
Мойын ауруы кімге әсер етеді?
Мойын ауруы өте жиі кездеседі. Ол кем дегенде жылына бір рет үш адамның біреуінде кездеседі. Ерлерге қарағанда әйелдерде жиі кездеседі және оның даму мүмкіндігі жасына қарай артады.
Мойын ауруы қандай сезімде болады?
Кейбір адамдар ауырсынуды былай сипаттайды:
- Тұрақты ауырсыну.
- Пышақтау немесе жану ауруы.
- Мойынға түсетін жұмсақ қысымға сезімталдықтың жоғарылауы.
- Мойын ауруы, сонымен қатар бас ауруы және бір немесе екі қолдың ұюы немесе қышуы.
- Мойын бұлшықеттеріндегі кернеудің жоғарылауы/қатайтуы.
Ықтимал себептері
Мойын ауруының мүмкін себептері қандай?
Көптеген әртүрлі медициналық мәселелер мен жарақаттар мойын ауруын тудыруы мүмкін. Мойын ауруын тудыруы мүмкін жағдайларға мыналар жатады:
- Қартаю: Остеоартрит (буын шеміршектің тозуы) және омыртқа стенозы (омыртқадағы бос орындардың тарылуы) сияқты дегенеративті жағдайлар жас ұлғайған сайын мойын ауруына әкелуі мүмкін. Уақыт өте келе стресс пен қозғалыс омыртқа дискінің дегенерациясына әкелуі мүмкін, бұл диск грыжа немесе қысылған нервті тудыруы мүмкін.
- Жарақат: Мойынның немесе бастың кенеттен мәжбүрлі қозғалысы және кері бағытта кері серпілу (қамшы) жарақаты ауырсыну мен ауырсынуды тудыруы мүмкін. Бұлшықеттер, байламдар, дискілер, омыртқалы буындар және мойын омыртқасындағы жүйке тамырлары жарақат жарақаттарында әсер етуі мүмкін.
- Психикалық стресс: Кернеуге байланысты мойын бұлшықеттерін қатайту әдетте мойын ауруы мен қаттылығын тудырады.
- Физикалық жүктеме: Қайталанатын әрекеттер немесе ауыр әрекеттер кезінде мойын бұлшықеттерін шамадан тыс пайдалану қаттылық пен ауырсынуға әкелуі мүмкін.
- Омыртқаның тепе-теңдігіне әсер ететін жағдайлар: Нашар поза (ұзақ уақыт бойы отыру; компьютер/пернетақта/орындықтың дұрыс орналасуы), артық салмақ, әлсіз іш бұлшықеттері омыртқаның күйіне әсер етеді және мойын ауруына ықпал етеді.
- Өсулер: Сирек жағдайларда ісіктерді, кисталарды және сүйек саңылауларын қамтитын массалар мойын ауруын тудыруы мүмкін.
- Басқа денсаулық жағдайлары: Менингит, ревматоидты артрит, қатерлі ісік.
Күтім және емдеу
Мойын ауруы қалай диагноз қойылады?
Дәрігерлер мойын ауруын физикалық емтихан және медициналық тарих арқылы анықтайды. Сіздің дәрігеріңіз ауырсынуды анықтау және қозғалыс мәселелерін табу үшін мойныңызды сезінеді және жылжытады. Дәрігерлер бұлшықет күші мен рефлекстерді де тексереді. Сіздің дәрігеріңіз мойынның алдыңғы жарақаттары туралы сұрайды, бұл қышу немесе грыжа тудыруы мүмкін. Дәрігер сіздің мойныңызға әсер етуі мүмкін жұмыс немесе басқа әрекеттер туралы сұрауы мүмкін.
Ауырсынудың себебін диагностикалау үшін дәрігер рентген, магнитті-резонанстық томография (МРТ) немесе компьютерлік томография (КТ) сияқты бейнелеу сынақтарын қолдануы мүмкін. Бұл сынақтар мойныңыздағы сүйектер мен айналасындағы тіндердің зақымдалуын және басқа мәселелерді көрсете алады.
Дәрігер тапсырыс бере алатын басқа сынақтарға мыналар жатады: электромиография, жүйке өткізгіштігін зерттеу, миелограмма және/немесе жүйке түбірінің блокадасы. Бұл сынақтар омыртқадағы дискілерді, омыртқаның өзін мұқият қарастырады, нервтердің қызметін және бұлшықет реакциясын және ауырсыну көзін тексереді.
Мойын ауруы қалай басқарылады немесе емделеді?
Мойын ауруын емдеу себебіне байланысты өзгереді. Ол ауырсынуды жеңілдетуге және функцияны жақсартуға бағытталған. Бұл симптом үшін стандартты емдеу мыналарды қамтиды:
- Ауырсыну мен қабынуды жеңілдету үшін стероид емес қабынуға қарсы препараттарды (NSAIDs) қоса алғанда, емдеу процесіне көмектесетін бұлшықет босаңсытқыштары бар дәрілер.
- Физиотерапия (мойынның бұлшықеттері мен сіңірлерін созуға және нығайтуға арналған жаттығулар).
-
Тері арқылы электрлік жүйке стимуляциясы (TENS) ауырсынуды тудыратын нервтердің жанында теріге қолданылатын төмен деңгейлі электр тогы арқылы ауырсыну сигналын бұзу арқылы ауырсынуды азайтады.
- Үрлемелі құрылғыларды қолдану арқылы ауырсынуды жеңілдету үшін тарту.
-
Ауырсыну мен қабынуды жеңілдету үшін жүйке тамырларының жанында стероидты инъекциялар.
- Сығылған немесе зақымдалған омыртқа дискілерін қалпына келтіру немесе омыртқадағы кейбір омыртқаларды біріктіру хирургиясы.
Үйде мойын ауруын жеңілдету үшін не істей аламын?
Сіздің дәрігеріңіз немесе физиотерапевт мойын ауруын жеңілдету үшін үйде жасауға болатын қадамдарды ұсына алады. Олар мыналарды қамтуы мүмкін:
- Жылу немесе мұз пакеттерін пайдалану.
- Жұмсақ созылу немесе жаттығулар жасау.
- Аспирин немесе ибупрофен сияқты ауырсынуды және қабынуды жеңілдету үшін рецептсіз сатылатын дәрілерді қабылдау.
- Демалу.
- Физикалық белсенділікті уақытша тоқтату.
Мойын ауруын азайтудың ұзақ мерзімді стратегиялары мыналарды қамтиды:
-
Темекіні тастаңыз. Темекі шегу сүйек құрылымын бұзады және жазылуын баяулатады.
- Егер сіз семіз болсаңыз, салмақ жоғалтыңыз.
- Стресс деңгейін төмендетіңіз. Жаяу, медитация жасаңыз, массаж жасаңыз, йога сабағын көріңіз, жаттығу жасаңыз.
- Мойын мен иық бұлшықеттерін күшейтетін жаттығулар жасаңыз.
Дәрігерді қашан шақыру керек
Мойын ауруы болса, дәрігерді қашан шақыруым керек?
Жұмысқа немесе басқа күнделікті әрекеттерге кедергі келтіретін мойын ауруы болса, дәрігерге хабарласыңыз.
Сирек жағдайларда мойын ауруы шұғыл медициналық көмектің белгісі болуы мүмкін. Мойыныңыз ауырса, шұғыл медициналық көмекке жүгініңіз:
- Апат болғаннан кейін дамиды.
- Қолдардағы, иықтардағы немесе аяқтардағы ұю немесе шаншумен болады.
- Аяқтардағы әлсіздікпен немесе қолдар мен аяқтардағы үйлестіруді жоғалту кезінде пайда болады.
- Бас ауруы, бас айналу, жүрек айнуы немесе құсу кіреді.
- Ішектің немесе қуықтың бақылауын жоғалтуды қамтиды.
- Қатты мойынмен бірге пайда болады.
- Қалтырау, қызба немесе себепсіз салмақ жоғалту кезінде пайда болады.
- Демалу немесе қозғалу кезінде өзгеріссіз қалады.
- Рецептсіз берілетін дәрілерге жауап бермейді.
- Бір аптадан кейін төмендемейді.
