Кома – ұзақ уақытқа созылған ес -түссіз күй. Кома мидың бір бөлігі уақытша немесе тұрақты зақымдалған кезде пайда болады. Бұл зақым естен тануға, ояту қабілетсіздігіне және ауырсыну, дыбыс және жарық сияқты ынталандыруларға жауап бермеуге әкеледі. «Кома» сөзі гректің «кома» сөзінен шыққан, ол «терең ұйқы» дегенді білдіреді.
Команың бірнеше ықтимал себептері бар. Бұл жарақаттанудан немесе аурудан инсультқа, ісікке, алкоголь мен есірткіге дейін.
Комада жатқан адам тірі, бірақ өз еркімен қозғала алмайды. Олар ойлай алмайды, сөйлей алмайды немесе қоршаған ортаға жауап бере алмайды. Тыныс алу мен қан айналымы сияқты маңызды функциялар өзгеріссіз қалады.
Кома – бұл жедел медициналық көмек. Медициналық қызмет көрсетушілер мидың өмірі мен қызметін сақтау үшін тез жұмыс жасауы керек. Олар науқастың кома кезінде денсаулығын сақтауы керек.
Комаға диагноз қою және емдеу қиын болуы мүмкін. Әдетте бұл төрт аптадан аспайды, қалпына келтіру біртіндеп жүреді. Кейбір науқастар бірнеше жыл немесе тіпті ондаған жылдар бойы комада қалады.
Комаға не себеп болады?
Комалар мидың зақымдануынан болады, атап айтқанда мидың жарты шарының екі жақты қыртысынемесе ретикулярлық активтендіру жүйесі. Мидың бұл аймағы қозу мен сананы басқарады. Бұл жерде зақым көптеген ықтимал факторлардың әсерінен болуы мүмкін. Бұл бас жарақаттары, оттегінің жоғалуы, қан кету немесе мидағы қысым, инфекциялар, метаболикалық проблемалар және уытты факторлар. Кейбір нақты мысалдар мыналарды қамтиды:
- мидың травматикалық жарақаттары, мысалы, жол -көлік оқиғасы немесе зорлық -зомбылық салдарынан болған жарақаттар
- инсульт (мидың қанмен қамтамасыз етілуінің төмендеуі)
- мидағы немесе ми бағанасындағы ісіктер
- суға батудан немесе инфаркттан құтқарылғаннан кейін миға оттегінің жетіспеушілігі
- қант диабеті, қандағы қант мөлшерінің жоғарылауына (гипергликемия) немесе тым төмендеуіне (гипогликемия) және мидың ісінуіне әкелуі мүмкін
- есірткі немесе алкогольді шамадан тыс қолдану
- көміртегі тотығымен улану
- аммиак, мочевина немесе көмірқышқыл газы сияқты организмде токсиндердің жиналуы
- қорғасын сияқты ауыр металдан улану
- менингит немесе энцефалит сияқты инфекциялар
- қайталанатын ұстамалар
- электролиттік теңгерімсіздік
Команың белгілері қандай?
Кома – бұл жедел медициналық көмек және шұғыл медициналық көмекті қажет етеді. Команың белгілері мыналарды қамтуы мүмкін:
- жабық көздер
- жауап бермеу
- тұрақты емес тыныс алу
- рефлекстерді қоспағанда, аяқ -қолдардың реакциясы жоқ
- рефлекстерді қоспағанда, ауырсынуға жауап жоқ
- Оқушылар жарыққа жауап бермейді
Кома қалай диагноз қойылады?
Комада жатқан адамдар өзгеше сөйлей алмайды немесе өз ойын білдіре алмайды. Медицина қызметкерлері жақындарының немесе куәгерлердің ақпаратына сүйенуі керек. Олар сондай -ақ комаға не себеп болғаны туралы ақпарат беретін кез келген физикалық белгілерді іздейді.
Медициналық провайдер достарынан және туыстарынан комаға дейін болған оқиғалар мен белгілер туралы сұрайды. Олар сонымен қатар науқастың өміріндегі соңғы өзгерістер, медициналық тарих және есірткіні қолдану туралы егжей -тегжейлі сұрайды. Мазасыздандыратын дәрі-дәрмектерге рецепт бойынша сатылатын дәрі-дәрмектер мен рецептсіз сатылатын дәрі-дәрмектер, сонымен қатар рекреациялық препараттар жатады.
Физикалық емтихан тапсырылады. Бұл мыналарды қамтуы мүмкін:
- рефлекстерді тексеру
- тыныс алуды бақылау
- жарақаттан туындаған болуы мүмкін терідегі көгеру белгілерін тексеру
- науқастың ауыртпалы тітіркендіргіштерге реакциясын анықтау
- оқушы көлемін бақылау
Қан анализі және басқа зертханалық зерттеулер мыналарды анықтау үшін қолданылады:
- қан анализі
- қалқанша және бауыр қызметі
- электролит деңгейі
- көміртегі тотығымен улану
- есірткінің артық дозалануы
- алкогольдің артық дозалануы
- жүйке жүйесінің инфекциясы
Мидың суреттерін жасау үшін (миды сканерлеу), мидың зақымдану аймақтарын анықтау үшін және ми қан кетулерінің, ісіктердің, инсульттің немесе ұстаманың белсенділігін анықтау үшін тесттерді қолдануға болады. Бұл сынақтарға мыналар жатады:
- компьютерлік томография (КТ)Мидың егжей-тегжейлі бейнесін жасау үшін рентген сәулелерін қолданады
- магнитті -резонансты бейнелеу (МРТ),ол миды көру үшін радио толқындар мен магниттерді қолданады; және
- электроэнцефалография (ЭЭГ),Ол мидың электрлік белсенділігін өлшейді
Кома қалай емделеді?
Емдеудің бірінші кезегі – ми өмірі мен қызметін сақтау. Миға инфекция түскен жағдайда антибиотиктерді бірден беруге болады. Егер есірткінің артық дозалануы жағдайындағыдай команың себебі белгілі болса, негізгі жағдайды емдеуге арналған дәрі -дәрмектер тағайындалады. Мидың ісінуін азайту үшін операция қажет болуы мүмкін.
Медициналық мамандар тобы коматалық науқас тұрақтанғаннан кейін олармен жұмыс жасайды. Олар бұлшықеттердің инфекциясы, төсек ауруы мен контрактурасының алдын алу үшін жұмыс жасайды. Команда пациенттің кома кезінде теңдестірілген тамақтануын қамтамасыз етеді.
Ұзақ мерзімді перспективада не күтуге болады?
Кома әдетте төрт аптадан аспайды. Кейбір адамдар ұзақ уақыт комада болуы мүмкін. Ұзақ мерзімді нәтижелер комаға не себеп болғанына және мидың зақымдану дәрежесіне байланысты. Кома есірткінің артық дозалануынан туындаған адамдар үшін болжам жақсы болуы мүмкін. Мидың зақымдануының ауырлығы ұзақ мерзімді нәтижені анықтайды.
Кейбір адамдар физикалық, интеллектуалдық немесе психологиялық проблемалары бар комадан шығады. Бір жылдан астам комада жатқан науқастардың бұл күйден шығуы екіталай. Кома кезіндегі ықтимал асқынуларға инфекциялар, қан ұйығыштары және қысым жаралары жатады.
