Шолу
Бауыр ісігі дегеніміз не?
Қатерлі ісік – бұл қалыпты емес жасушалар тым тез өсіп, қалыпты жасушаларға аз орын қалдырған кезде пайда болатын ауру.
Бауыр ісігін екі жолмен жіктеуге болады. Бауырдың бастапқы қатерлі ісігі – бұл бауыр тінінде басталатын қатерлі ісік. Бауырдың біріншілік қатерлі ісігінің ең көп таралған түрі гепатоцеллюлярлық карцинома деп аталады. Америка Құрама Штаттарында бауырдың бастапқы қатерлі ісігі жағдайларының саны жыл санап артып келеді.
Екіншілік бауыр ісігі – бұл дененің басқа жерінен басталып, бауырға ауысатын қатерлі ісік. Бұл түрі метастаздық бауыр ісігі деп те аталады.
Бауыр не істейді?
Бауыр – ағзадағы ең маңызды мүшелердің бірі. Бауыр лобтар деп аталатын бөлімдерге бөлінеді және қанға арналған сүзгі қызметін атқарады. Ол қаннан кейін денеден қалдық ретінде шығарылатын зиянды заттарды шығарады. Бауыр сонымен қатар:
- Майды қорытуға көмектесетін сұйықтық – өт жасайды.
- Қуат алу үшін пайдаланылатын қант сияқты тағамнан басқа қоректік заттарды қорытады және сақтайды.
- Дененің көптеген функциялары үшін қолданылатын заттарды, соның ішінде қанның ұюын жасайтын заттарды жасайды.
Бауыр қатерлі ісігінің қауіп факторлары қандай?
Тәуекел факторы аурудың дамуын білдірмейді, бірақ ауруды жұқтыру мүмкіндігін арттырады. Бауыр ісігі үшін қауіп факторларына мыналар жатады:
- Бауырдың басқа аурулары, соның ішінде В немесе С гепатиті (бауырға әсер ететін вирустық аурулар) немесе цирроз (тыртықты тудыратын ауру). Отбасында циррозды тудыруы мүмкін бауыр ауруларының болуы (отбасында болатын бауыр аурулары) да қауіп факторы болып табылады.
- Қант диабеті бар.
- Семіздік.
- Еркек болу. Ерлер әйелдерге қарағанда бауыр обырына жиі шалдығады.
- Ұзақ уақыт бойы тым көп алкогольді ішу.
- Көгерген дақылдардан жасалған уланудың бір түріне ұшырау.
Симптомдары мен себептері
Бауыр ісігінің белгілері мен белгілері қандай?
Бауыр ісігі бастапқы кезеңдерінде сізде ешқандай белгілер болмауы мүмкін. Егер сіздің бауырыңыз ісінген болса, сіз келесі белгілерді байқай аласыз: Сізде болуы мүмкін:
- Қабырғаның астындағы ісік немесе іштің оң жағында ауырсыну немесе оң иық маңындағы ауырсыну.
-
Сарғаю (тері мен көздің сарғаюына әкелетін ауру).
-
Түсініксіз салмақ жоғалту, жүрек айнуы немесе тәбеттің жоғалуы.
- Шаршау.
- Қара түсті зәр.
- Ісіну.
Есіңізде болсын, бауыр ісігі бауыр ісінуі мүмкін себептердің бірі ғана.
Бауыр ісігіне не себеп болады?
Сіз гепатит сияқты бауыр ауруларынан бауыр ісігін алуыңыз мүмкін. Цирроздың болуы да тәуекеліңізді арттырады. Алайда, бауыр обырына шалдыққан кейбір адамдарда басқа бауыр аурулары болмайды. Көптеген жағдайларда нақты себеп белгісіз.
Диагностика және сынақтар
Бауыр ісігі қалай анықталады?
Сіздің дәрігеріңіз физикалық тексеру кезінде түйіршіктер немесе басқа белгілерді тапса, бауыр ісігі туралы ойлауы мүмкін. Дәрігер басқа сынақтарды тағайындай алады, мысалы:
- Қан сынақтары: А сарысу маркер сынағы қатерлі ісікке байланысты белгілі бір заттардың мөлшерін өлшейді. Бауыр қатерлі ісігі, цирроз және гепатит үшін альфа-фетопротеин (AFP) заты жоғары деңгейде болуы мүмкін. Жоғары деңгейде AFP ісік маркері болып саналады. Бауыр ферменттерінің жоғары деңгейін көрсететін бауыр ферменттерінің сынақтары да бауыр ауруын көрсетуі мүмкін.
- УЗИ (ультрадыбыстық): Бұл сынақ жұмсақ тіндердің құрылымдарының суреттерін береді.
- Компьютерлік томография (КТ): Рентгеннің бұл ерекше түрі органдардың егжей-тегжейлі суреттерін алады.
- Магниттік-резонансты бейнелеу (МРТ): Бұл сынақ үлкен магнитті, радиотолқындарды және компьютерді пайдалана отырып, адам денесінің өте айқын кескіндерін жасайды.
- Ангиограмма: Бұл сынақ кезінде бауыр тінін және кез келген ісіктерді көрсету үшін артерияға бояу енгізіледі.
- Лапароскопия: Асқазан аймағындағы бауырды және басқа мүшелерді бақылау үшін дәрігер жеңіл (лапароскоп) бар жұқа түтікшені пайдаланады.
- Биопсия: Микроскоппен зерттеу үшін тіндерді алу. Мұны лапароскоптың көмегімен жасауға болады. Биопсия қатерлі ісік ауруын анықтаудың ең сенімді әдісі болып табылады.
Бауыр ісігінің қандай кезеңдері бар?
Қатерлі ісікпен ауырғаныңызды естігенде сізде «Ол тарады ма?» деген ой туындауы мүмкін. Дәрігер қатерлі ісік диагнозына I-ден IV-ке дейінгі сандарды беру үшін кезеңдік деп аталатын процесті пайдаланады. Бұл сан неғұрлым көп болса, ісіктің таралу мүмкіндігі соғұрлым жоғары болады. Қатерлі ісіктер сонымен қатар оларды емдеу әдісімен анықталады, негізінен қатерлі ісік хирургиялық жолмен жойылуы мүмкін бе деген шешім қабылдау арқылы.
Бауыр ісігінің кезеңдері мыналарды қамтиды:
- I кезең: Бір ісік тек бауырда кездеседі.
- II кезең: Бір ісік табылды, бірақ ол қан тамырларына жайылған, НЕМЕСЕ бірнеше ісік бар, бірақ олардың барлығы 3 см-ден кіші.
- III кезең: Бауыр ісігінің ІІІ сатысында біреуден көп ісік бар және олардың біреуі кем дегенде 5 см-ден үлкен, НЕМЕСЕ қатерлі ісік бауырдан асып, үлкен қан тамырларына, басқа мүшеге немесе лимфа түйіндеріне ауысқан.
- IV кезең: Қатерлі ісік дененің басқа жерлеріне, мысалы, өкпеге немесе сүйектерге, сондай-ақ лимфа түйіндеріне таралған.
Қайта оралған бауыр обырын қайталанатын деп те атауға болады. Қайталанатын бауыр ісігі бауырда немесе дененің кез келген жерінде қайталануы мүмкін.
Басқару және емдеу
Бауыр ісігі қалай емделеді?
Егер сізде бауыр ісігі болса, емдеу және қалпына келтіру мүмкіндігі (болжам деп те аталады) белгілі бір нәрселерге байланысты болуы мүмкін. Оларға жалпы денсаулығыңыз, бауырыңыздың қаншалықты жақсы жұмыс істейтіні, сізде бар ісік сатысы және альфа-фетопротеин деңгейлері кіреді.
Бауыр обырын бір немесе бірнеше әдістермен емдеуге болады: хирургиялық араласу, аймақтық терапия, дәрілік терапияның әртүрлі түрлері және тіпті бауыр трансплантациясы.
Хирургиялық емдеу
- Жартылай гепатэктомия: Бауырдың кішірек сынадан бүкіл лобқа дейінгі бөлігін алып тастау.
- Жалпы гепатэктомия және бауыр трансплантациясы: Бауырды толығымен алып тастау және оны донордан алынған бауырға ауыстыру.
Басқа емдеу әдістері
- Абляциялық терапия: Бауырдағы ісіктерді сыртқа шығармай жою. Мұны істеудің бірнеше жолы бар, мысалы, криоабляция, микротолқынды абляция, радиожиілік абляциясы және этанол абляциясы.
- Химиотерапия: Қатерлі ісік жасушаларын жою немесе олардың көбеюін тоқтату үшін препараттарды қолдану. Химиотерапия жүйелі болуы мүмкін (бүкіл денеге таралатын таблеткалар немесе инъекциялар).
- Мақсатты терапия: Қатерлі ісік гендеріне немесе тініне әсер ететін препараттарды қолдану. Мақсатты терапия химиотерапиядан ерекшеленеді.
- Иммунотерапия: Дененің иммундық жүйесін рак клеткаларын жоюға бағыттайтын препараттарды қолдану. Оның да химиотерапиядан айырмашылығы бар.
- Loco–аймақтық терапия: Ісікті қоректендіретін қан тамырына сәуле шығаратын моншақтарды енгізу (радиоэмболизация). Терапияның бұл түрінің тағы бір нұсқасы бауыр артериясының химоэмболизациясы деп аталады. Химиотерапия препараты артерияны бітеу үшін моншақтармен біріктіріледі.
Алдын алу
Бауыр қатерлі ісігінің алдын алу үшін қалай?
Бауыр қатерлі ісігінің алдын ала алмасаңыз да, бауыр обырына шалдығу мүмкіндігін азайту үшін келесі әрекеттерді орындауға болады:
- Циррозға әкелетін әрекеттерден аулақ болыңыз. Алкогольді ішпеңіз. Алкогольсіз майлы бауыр ауруының алдын алу үшін қалыпты салмаққа жетіңіз немесе оны сақтаңыз.
- В гепатитіне қарсы вакцина алыңыз. Бұл вакцина барлығына дерлік қауіпсіз. Дәрігеріңізден А гепатитіне қарсы вакцина туралы сұраңыз.
- Қауіпсіз жыныстық қатынаспен айналысу, көктамыр препараттарын қолданбау және таза инелерді пайдаланатынын дәлелдей алмайтын кез келген татуировка дүкенінен татуировка немесе пирсинг жасаудан бас тарту арқылы С гепатитін жұқтырмаңыз. Егер сіз IV препараттарды қолдансаңыз, инелерді ортақ пайдаланбаңыз немесе таза емес инелерді пайдаланбаңыз.
- Егер сізде бауыр ауруларының кез келген түрі болса, сізде бауыр ісігінің скринингін қаншалықты жиі өткізу керектігі туралы дәрігеріңізден сұраңыз. Сондай-ақ, сіз қатты ішетін болсаңыз, қант диабетімен ауыратын болсаңыз немесе салмағыңыз ұсынылғаннан артық болса, скринингтер туралы сұраңыз.
Болжам / Болжам
Егер сізде бауыр ісігі болса, болжам қандай?
Сіздің болжамыңыз деп те аталады, сіздің жалпы денсаулығыңыз, ісік түрі мен сатысы және емдеуге қаншалықты жақсы жауап беретініңізге байланысты.
Органдарды ауыстырып салуды сәтті жүзеге асыра алатын аз ғана адамдар үшін бауыр обыры емделеді. Бауыр ісігі ісіктерді немесе бауыр бөліктерін алып тастау үшін операция жасаған үш адамның бірінде де шешіледі. Сәтті емделмеген бауыр қатерлі ісігі өлімге әкеледі, бірақ зерттеушілер күн сайын тиімдірек емдеу әдістерін табу үшін жұмыс істейді.
Ресурстар
Егер сізде бауыр ісігі болса, ақпаратты немесе қолдауды қайдан табуға болады?
Міне, сізде бауыр обыры болса көмектесетін бірнеше ұйымдардың тізімі. Сондай-ақ денсаулық сақтау провайдеріңізден кез келген ұсыныстарды сұраңыз.
- Қатерлі ісікке қолдау көрсету қауымдастығы. Бауыр ісігі.
https://www.cancersupportcommunity.org/liver-cancer - CANCERcare®. Бауыр ісігімен күресу
https://www.cancercare.org/publications/238-coping_with_liver_cancer
Міне, кейбір басқа ресурстар:
Кливленд клиникасының подкасттары
Кливленд клиникасының сарапшыларынан ас қорыту жолдары мен емдеу нұсқалары туралы көбірек білу үшін Butts & Guts подкасттары бетіне кіріңіз.
Қатысты мазмұнды зерттеңіз
- Бауыр ісігін емдеуге арналған тегін нұсқаулықты жүктеп алыңыз
- Кливленд клиникасында бауыр ісігі бағдарламасына барыңыз. Бұл бағдарлама бауырдың қатерсіз ісіктерін, бауырдың қатерлі ісіктерін, бауыр циррозын және т.б. емдеудің мультидисциплинарлық әдісін ұсынады.
