Неліктен ұялы телефондар қатерлі ісікке немесе денсаулыққа зиян келтіруі мүмкін деп алаңдайды?
Адамдардың ұялы телефондарда қатерлі ісік ауруының немесе денсаулықтың басқа да мәселелерін тудыруы мүмкін деп алаңдауының үш негізгі себебі бар:
- Ұялы телефондар антенналарынан ионданбайтын сәулеленудің бір түрі – радиожиілікті сәулеленуді (радиотолқындар) шығарады. Дененің антеннаға жақын бөліктері бұл энергияны сіңіре алады.
- Ұялы телефонды пайдаланушылар саны тез өсті. Әлемде 2021 жылы шамамен 5,3 ұялы телефон пайдаланушылары бар.
- Уақыт өте келе тәулігіне ұялы телефонмен сөйлесу саны, әр қоңыраудың ұзақтығы және адамдардың ұялы телефонды пайдалану уақыты өсті.
Радиожиілікті сәулелену дегеніміз не және ол адам ағзасына қалай әсер етеді?
Радиожиілікті сәулелену – бұл электромагниттік сәулеленудің бір түрі. Электромагниттік сәулеленуді екі түрге бөлуге болады: иондаушы (мысалы, рентген, радон және космостық сәулелер) және иондалмайтын (мысалы, радиожиілік және өте төмен жиілік немесе қуат жиілігі). Электромагниттік сәулелену оның толқын ұзындығына және жиілігіне сәйкес анықталады, бұл секундына эталондық нүктеден өтетін толқын циклдарының саны. Электромагниттік жиіліктер герц (Гц) деп аталатын бірліктерде сипатталады.
Электромагниттік сәулеленудің энергиясы оның жиілігімен анықталады; иондаушы сәуле жоғары жиілікті, демек жоғары энергия, ал иондаушы емес сәуле төмен жиілікті, демек төмен энергия.
Радиожиілікті электромагниттік сәулеленудің жиілігі 30 килогерцтен (30 кГц немесе 30000 Гц) 300 гигагерцке (300 ГГц немесе 300 миллиард Гц) дейін жетеді. Радиожиілік диапазонындағы электромагниттік өрістер ұялы телефондарды, теледидарларды және радиохабарларды қоса телекоммуникация қосымшаларында қолданылады. Адам денесі радиожиілікті электромагниттік сәуле шығаратын құрылғылардан энергияны сіңіреді. Жұтылған энергияның дозасы дене салмағының әр килограмына ваттмен өрнектелетін меншікті сіңіру коэффициенті (SAR) деп аталатын өлшемді қолдану арқылы бағаланады.
Рентген сәулелері сияқты иондаушы сәулеленудің әсерінен қатерлі ісік ауруы пайда болады. Алайда, көптеген зерттеулер радиолокациядан, микротолқынды пештерден, ұялы телефондардан және басқа көздерден ионданбайтын сәулеленудің денсаулыққа тигізетін әсерін зерттегенімен, қазіргі кезде ионды емес сәулеленудің адамдағы қатерлі ісік қаупін арттыратындығы туралы дәйекті дәлелдер жоқ.
Адамдарда радиожиілікті сәулеленудің үнемі танылған биологиялық әсері – бұл қыздыру. Микротолқынды пештердің тағамды жылыту қабілеті радиожиілікті сәулеленудің осындай әсерінің бір мысалы болып табылады. Ұялы телефонды пайдалану кезінде радиожиіліктің пайда болуы дененің ұялы телефон немесе басқа құрылғы ұсталатын бөлігінің (мысалы, құлақ пен бастың) қызуына әкеледі. Алайда, дене температурасын өлшеніп арттыру жеткіліксіз. Адам ағзасына радиожиілікті сәулеленудің басқа анықталған әсерлері жоқ.
Эпидемиологиялық зерттеулерде радиожиілікті радиациялық әсер қалай өлшенеді?
Эпидемиологиялық зерттеулер радиожиілікті сәулеленуді бағалау үшін бірнеше ақпарат көздерінен, соның ішінде сауалнамалардан және ұялы телефон операторларының деректерін пайдаланады. Тікелей өлшеулер зертханалық жағдайдан тыс жерде әлі мүмкін емес. Есептеулер мыналарды ескереді:
- Зерттеуге қатысушылар ұялы телефондарды «үнемі» қалай пайдаланады (аптасына немесе айына қоңыраулар саны)
- Зерттеуге қатысушылардың ұялы телефонды алғаш қолданған жасы мен жылы және қолданудың соңғы уақыты мен жасы (пайдалану ұзақтығы мен пайдалану басталғаннан бергі уақытты есептеуге мүмкіндік береді)
- Тәулігіне, аптасына немесе айына ұялы телефонмен қоңыраулардың орташа саны (жиілігі)
- Әдеттегі ұялы телефонның орташа ұзақтығы
- Әдеттегі қоңырау уақыттарының ұзақтығынан, пайдалану жиілігінен және пайдалану ұзақтығынан есептелген өмір бойы пайдаланудың жалпы сағаттары
Эпидемиологиялық зерттеулер ұялы телефонды пайдалану мен қатерлі ісік қаупі арасындағы байланыс туралы не көрсетті?
Зерттеушілер адамдарда эпидемиологиялық зерттеулердің бірнеше түрін жүргізіп, ұялы телефондарды пайдалану мен мидың қатерлі (қатерлі) ісіктері, мысалы, глиома, сондай-ақ акустикалық нейромалар сияқты қатерлі (қатерлі емес) ісіктердің пайда болу қаупін зерттеді. (есту қабілетіне жауап беретін жүйке жасушаларындағы ісіктер, оларды вестибулярлық шванномалар деп те атайды), менингомалар (әдетте ми мен жұлындарды жауып, қорғайтын мембраналардағы қатерсіз ісіктер) және сілекей безінің ісіктері (сілекей бездеріндегі ісіктер) .
Кейс-бақылау зерттеуі деп аталатын зерттеудің бір түрінде ұялы телефонның қолданылуы осы ісік түрлері бар адамдар мен онсыз адамдар арасында салыстырылады. Когортты зерттеу деп аталатын зерттеудің басқа түрінде оқуға кіру кезінде қатерлі ісік ауруы жоқ адамдардың үлкен тобы уақыт өте келе бақыланады және ұялы телефон қолданған және пайдаланбаған адамдардағы бұл ісіктердің деңгейі салыстырылады. Қатерлі ісік ауруы туралы деректерді уақыт өте келе талдауға болады, бұл ұялы телефонды пайдалану кезінде күрт өскен уақыт аралығында көптеген популяцияларда ми ісіктерінің деңгейі өзгерді ме. Бұл зерттеулер ұялы телефонды пайдалану мен қатерлі ісік арасындағы байланыстың айқын дәлелі болған жоқ. Алайда, зерттеушілер адамдардың кейбір кіші топтары үшін кейбір статистикалық маңызды бірлестіктер туралы хабарлады.
Үш ірі эпидемиологиялық зерттеулер ұялы телефондарды қолдану мен қатерлі ісік арасындағы байланысты анықтады: Интерфон, жағдайды бақылау; Danish Study, когорттық зерттеу; тағы бір когортты зерттеу – Миллион Әйелдер Оқуы.
Интерфон
Зерттеу қалай жүргізілді: Бұл денсаулыққа байланысты ең үлкен жағдай – ұялы телефонның қолданылуын бақылау және бас пен мойынның ісіктерінің пайда болу қаупі. Оны 13 елдің зерттеушілер консорциумы жүргізді. Деректер зерттеуге қатысушылар толтырған сауалнамалардан алынды.
Зерттеу нені көрсетті: Осы зерттеудің көптеген жарияланған талдауларында ұялы телефонды пайдаланудың көп мөлшеріне байланысты мидың немесе басқа жүйке жүйесінің қатерлі ісіктерінің статистикалық тұрғыдан жоғарылауы байқалмаған. Бір талдау ұялы телефонмен сөйлесуге көп уақыт жұмсаған зерттеуге қатысушылардың аз үлесі арасында статистикалық тұрғыдан маңызды болғанымен, глиома қаупінің жоғарылағанын көрсетті. Алайда, зерттеушілер бұл тұжырымды нәтижесіз деп санайды, өйткені олар кейбір респонденттердің қолданылу мөлшері екіталай деп санады және пайдаланудың төмен деңгейлері туралы хабарлаған қатысушылардың ми ісігі қаупін қолданбаған адамдармен салыстырғанда біршама төмендеген сияқты. үнемі ұялы телефондар.
Интерфон телефонын зерттеуге қатысқан барлық 13 елдің деректерін талдау ми ішіндегі ісіктердің интракраниальды таралуы мен телефонның өздігінен орналасуы арасындағы статистикалық маңызды байланыс туралы хабарлады. Алайда, осы зерттеудің авторлары олардың нәтижелері бойынша себеп-салдар туралы нақты қорытынды жасау мүмкін емес екенін атап өтті.
Интерфейс елдерінің мәліметтерін қосымша талдау
Interphone зерттеуінде Солтүстік Еуропаның бес елінен алынған мәліметтерді талдау 10 немесе одан да көп жыл ұялы телефон қолданған адамдарда ғана акустикалық нейроманың даму қаупінің жоғарылағанын көрсетті.
Интерфондағы деректерді кейінгі талдауда тергеушілер ісіктің нақты орналасуы мен болжамды экспозицияларына сәйкес тәуекел мәселелерін шешті. Интерфонға жүргізілген зерттеудің жеті елінің мәліметтерін талдағанда ми ісіктерінің орналасуы мен мидың ұялы телефондардың радиожиілікті сәулеленуінің ең жоғары деңгейіне ұшыраған аймақтары арасында байланыс жоқ екендігі анықталды. Алайда тағы бір зерттеуде бес елдің деректерін қолдана отырып, мидың ең көп әсер ететін аймақтарында глиома мен аз дәрежеде менингиома даму қаупінің жоғарылауы туралы ұсыныстар келтірілген.
Danish Study
Зерттеу қалай жүргізілді: Данияда жүргізілген осы когорттық зерттеу 358000-нан астам ұялы телефон абоненттерінің есепшоттары туралы ақпараттарды Данияның қатерлі ісіктер тізіліміндегі ми ісіктері туралы мәліметтермен байланыстырды.
Зерттеу нені көрсетті: Ұялы телефонның қолданылуы мен глиома, менингома немесе акустикалық нейроманың пайда болуы, тіпті 13 немесе одан да көп жыл бойы ұялы телефон абоненті болған адамдар арасында байланыс байқалмады.
Миллион әйел оқиды
Зерттеу қалай жүргізілді: Біріккен Корольдікте жүргізілген бұл перспективалық когортты зерттеу барысында зерттеуге қатысушылар толтырған сауалнамалардан алынған мәліметтер пайдаланылды.
Зерттеу нені көрсетті: Өздігінен хабарланған ұялы телефонды пайдалану глиома, менингиома немесе орталық емес жүйке жүйесі ісіктерінің даму қаупімен байланысты емес. Бастапқы жарияланған нәтижелер акустикалық нейроманың жоғарылау қаупі бар ассоциация туралы хабарлағанымен, бұл ассоциация қосымша топтық бақылаудан кейін жоғалып кетті.
Ұялы телефонды қолданудың денсаулыққа тигізетін басқа қандай әсерлері бар?
Денсаулыққа әсер етудің кең спектрі ұялы телефонды пайдалану кезінде хабарланған. Неврологиялық әсер жас адамдарда ерекше алаңдаушылық туғызады, өйткені ми – алғашқы ашық орган. Алайда, есте сақтау, оқу және когнитивті функцияны зерттеу әдетте сәйкес келмейтін нәтижелерге әкелді.
Ұялы телефонды пайдаланумен байланысты денсаулыққа қатысты ең тұрақты қауіп – бұл алаңдаушылық тудыратын көлік құралдары мен көлік оқиғалары.
Ұялы телефонды пайдаланудың радиожиілік радиациясы балалардағы қатерлі ісік ауруымен байланысты болды ма?
Мүмкін болатын қауіпті балаларда неге бөлек зерттеу керек екендігі туралы теориялық ойлар бар. Олардың жүйке жүйесі әлі де дамып келеді, сондықтан қатерлі ісік тудыруы мүмкін факторларға осал. Олардың бастары ересектерге қарағанда кішірек, сондықтан ұялы телефондар шығаратын радиожиілік радиациясының пропорционалды әсеріне ие. Ересектерге қарағанда балаларда ұялы телефонның көп жылдар бойы әсер ету мүмкіндігі бар.
Әзірге қатерлі ісікке шалдыққан балалардағы зерттеулердің деректері бұл теорияны қолдамайды. Бірінші жарияланған талдау Дания, Швеция, Норвегия және Швейцарияда жүргізілген CEFALO деп аталатын үлкен іс-бақылау зерттеуінен алынды. Зерттеуге 2004-2008 жылдар аралығында ми ісігі диагнозы қойылған балалар кірді, олардың жастары 7-ден 19 жасқа дейін. Зерттеушілер ұялы телефонды пайдалану мен ми ісігі қаупі арасындағы байланысты қолданудың басталуынан бастап, қолдану мөлшері немесе ісіктің орналасқан жері бойынша таба алмады.
Қосымша ақпарат беретін бірнеше зерттеулер жүргізілуде. Испаниядағы экологиялық эпидемиологияны зерттеу орталығының зерттеушілері тағы бір халықаралық кейс-бақылау зерттеуін өткізуде –Mobi-Kids– бұл мидың ісіктері жаңа анықталған 2000 жасты (10-24 жас аралығындағы) және 4000 сау жасты қамтиды. Зерттеудің мақсаты – балалардағы ми ісіктерінің қауіп факторлары туралы көбірек білу.