Көп склероз
Көп склероз (MS) – бұл дененің орталық жүйке жүйесіне (ОЖЖ) шабуыл жасауына әкелетін иммундық ауру. ОЖЖ миды, жұлынды және көру нервтерін қамтиды.
Қате бағытталған қабыну реакциясы миелин деп аталатын қорғаныс жабынының жүйке жасушаларын біртіндеп жояды. Миелин жүйке талшықтарын мидан, жұлын бойымен және дененің қалған бөлігінде жабады.
Жүйке жасушаларын қорғаудан басқа, миелиндік жабын жүйке сигналдарын немесе импульстарды беруді жеңілдетеді. Нәтижесінде миелиннің төмендеуі MS белгілеріне әкеледі.
Омыртқа мен мидың зақымдануы арқылы MS диагностикасы
Адамдарда MS белгілері көп болуы мүмкін, бірақ нақты диагнозды жалаңаш көзбен қою мүмкін емес.
Адамда MS бар-жоғын анықтаудың ең тиімді және инвазивті емес әдісі – магнитті-резонансты бейнелеу (МРТ) көмегімен ми мен жұлынның зақымдалуын сканерлеу.
Зақымданулар әдетте MS диагнозының ең айқын симптомы болып табылады. Ұлттық MS қоғамының мәліметтері бойынша, MS бар адамдардың шамамен 5 пайызы ғана диагноз кезінде МРТ-де зақымдануды көрсетпейді.
МРТ ми мен жұлынның егжей-тегжейлі суреттерін жасау үшін күшті магниттік және радиотолқындарды пайдаланады. Бұл сканерлеу MS-пен байланысты миелин қабығының кез келген тыртықты немесе зақымдануын тиімді көрсете алады.
MS омыртқаның зақымдануы
Демиелинизация немесе ОЖЖ-дегі миелин қабықшасының үдемелі жойылуы MS-тің негізгі бөлігі болып табылады. Миелин ми мен жұлын арқылы өтетін жүйке талшықтарын қаптағандықтан, демиелинизация екі аймақта да зақымданулар тудырады.
Бұл дегеніміз, егер MS бар біреуде мидың зақымдануы болса, оларда да омыртқа зақымдануы болуы мүмкін.
Жұлынның зақымдануы MS-де жиі кездеседі. Олар MS диагнозы қойылған адамдардың шамамен 80 пайызында кездеседі.
Кейде МРТ арқылы анықталған жұлын зақымдануларының саны дәрігерге MS ауырлығы туралы және болашақта демиелинизацияның неғұрлым ауыр эпизодының ықтималдығы туралы түсінік бере алады. Дегенмен, зақымданулардың саны мен олардың орналасуының нақты ғылымы әлі толық түсінілмеген.
Неліктен MS бар кейбір адамдардың миында жұлынға қарағанда көбірек зақымдануы немесе керісінше болуы мүмкін екені белгісіз. Дегенмен, омыртқаның зақымдануы міндетті түрде МС диагнозын көрсетпейтінін және кейде MS диагнозының дұрыс емес қойылуына әкелуі мүмкін екенін атап өткен жөн.
Оптикалық нейромиелит
Омыртқа мен мидың зақымдануы MS-ті көрсетуі мүмкін болғанымен, жұлын зақымдануының пайда болуы нейромиелит оптика (NMO) деп аталатын басқа ауруды да көрсете алады.
NMO-ның MS-пен көптеген қайталанатын белгілері бар. NMO және MS екеуі де ОЖЖ зақымдануымен және қабынуымен сипатталады. Дегенмен, NMO ең алдымен жұлында пайда болады және зақымданулардың мөлшері әртүрлі.
Егер омыртқаның зақымдануы анықталса, дұрыс диагнозды алу маңызды, өйткені MS және NMO үшін емдеу өте әртүрлі. Дұрыс емес емдеу тіпті теріс әсер етуі мүмкін.
Ала кету
MS – миелинді жұлып алып, орнына тыртық тінімен ауыстырылатын ОЖЖ зақымдануымен сипатталатын жалпы неврологиялық ауру.
МРТ мидың және жұлынның зақымдануы MS-мен байланысты екенін анықтау үшін қолданылады. Неліктен мидың зақымдалуына қарағанда омыртқаның көбірек зақымдануы немесе керісінше болуы мүмкін екендігі толығымен түсінілмейді.
Барлық омыртқаның зақымдануы MS нәтижесі емес екенін есте ұстаған жөн. Кейбір жағдайларда олар NMO деп аталатын басқа ауруды көрсетуі мүмкін.
