Шолу
Микроскопиялық колит дегеніміз не?
Микроскопиялық колит – тоқ ішектің (тоқ ішектің) қабынуы (ісіну, тітіркену) болатын ішектің қабыну ауруы. Микроскопиялық колиттің екі түрі бар, лимфоцитарлы колит және коллагенді колит:
- Лимфоцитарлы колитпен ауыратын науқастарда эпителийде (тоқ ішектің шырышты қабатында) лимфоциттердің (ақ қан жасушалары) көбеюі байқалады.
- Коллагенді колитпен ауыратын науқастарда эпителий астындағы коллаген қабаты (талшықты дәнекер тін) қалыңдайды.
Әйелдерде, 50 жастан асқан адамдарда және аутоиммунды ауруы бар адамдарда (иммундық жүйе денеге шабуыл жасайды) микроскопиялық колитке бейім.
Симптомдары мен себептері
Микроскопиялық колитке не себеп болады?
Микроскопиялық колиттің бірнеше себептері болуы мүмкін, соның ішінде:
- Кейбір аутоиммунды аурулар, соның ішінде целиак ауруы, қалқанша безінің аурулары, ревматоидты артрит және псориаз
- Дәрілік заттар, соның ішінде аспирин, ибупрофен және напроксен сияқты стероид емес қабынуға қарсы препараттар; антацидтік және күйдіргіш препараттар; антидепрессанттар; және қатерлі ісік немесе жүрек ауруын емдеуге арналған кейбір препараттар
- Инфекциялар (бактериялар немесе вирустар тудыратын)
- Генетика (тұқым қуалаушылық)
- Темекі шегу
Микроскопиялық колиттің белгілері қандай?
Микроскопиялық колиттің негізгі симптомы – қансыз диарея, науқаста біраз уақыт болуы мүмкін. Басқа белгілерге мыналар жатады:
- Әрқашан ішек қозғалысы керек сияқты
- Салмақ жоғалту
- Іштің ауырсынуы және құрысуы
- Нәжіс ұстамау (нәжістің ағуы, ішек қозғалысын бақылау мүмкін еместігінен туындаған)
- Жүрек айну
- Сусыздандыру (қатты шөлдеу)
- Өт қышқылының мальабсорбциясы. Өт бауыр арқылы жасалады және шығарылады, содан кейін өт жолдары деп аталатын түтік тәрізді құрылымдар арқылы ащы ішекке жіберіледі, онда ол ағзаға тағамды ыдыратуға және сіңіруге көмектеседі. Өт қышқылының мальабсорбциясы кезінде, мысалы, тас бауыр мен өт қабынан ішекке өт ағынын бөгейді.
Диагностика және сынақтар
Микроскопиялық колит қалай диагноз қойылады?
Микроскопиялық колит әдетте гастроэнтерологпен (ас қорыту жүйесінің аурулары бойынша маман) диагноз қойылады. Гастроэнтеролог физикалық тексеру жүргізеді және сізден симптомдарыңыз бен сіз қабылдаған дәрілер туралы сұрайды.
Дәрігер сонымен қатар белгілі бір сынақтарды тағайындай алады, соның ішінде:
- Қан сынақтары
- Зертханалық сынақтар
- Нәжіс сынақтары
- Тоқ ішектің компьютерлік томографиясы (КТ), магнитті-резонанстық томография (МРТ) және жоғарғы GI (науқас барий ерітіндісін ішкеннен кейін рентгенге түседі, бұл органдардың күрт көрінуіне әкеледі) сияқты бейнелеу сынақтары
Микроскопиялық колиттің нақты диагнозын қою үшін жиі қолданылатын сынақ – биопсиямен колоноскопия. Колоноскопия кезінде дәрігер колоноскопты (диаметрі шамамен 1/2 дюйм болатын ұзын, икемді құрал) тоқ ішектің ішкі қабатын көру үшін пайдаланады. Колоноскопты тік ішекке енгізіп, тоқ ішек арқылы алға жылжытады. Қажет болса, талдау үшін тіндердің аз мөлшерін алып тастауға болады (биопсия) және полиптерді анықтауға және толығымен жоюға болады.
Басқару және емдеу
Микроскопиялық колит қалай емделеді?
Микроскопиялық колит өздігінен жақсаруы мүмкін, бірақ пациенттердің көпшілігінде қайталанатын белгілер бар.
Микроскопиялық колиттің негізгі емі – дәрі-дәрмек. Көптеген жағдайларда дәрігер Пепто-Бисмол® немесе Имодиум® сияқты диареяға қарсы препараттармен емдеуді бастайды.
Дәрігер тағайындай алатын басқа дәрілер:
- Кортикостероидтар, кортизолға ұқсас жасанды препараттар (бүйрек үсті бездері шығаратын гормон). Стероидтер қабынуды азайту және иммундық жүйенің белсенділігін төмендету арқылы жұмыс істейді. Микроскопиялық колитке жиі тағайындалатын екі стероидтар – будесонид (Entocort®) және преднизон. Будесонид микроскопиялық колитті емдеуге арналған ең қауіпсіз және тиімді дәрі болып саналады.
- Өт қышқылдарын блоктайтын холестирамин шайыры (Locholest®, Questran®).
- Антибиотиктер
- Ісінуді азайту үшін месаламин (Априсо®, Асакол®) және сульфасалазин (Азульфидин®)
- Меркаптопурин (Пуринетол®), азатиоприн (Азасан®, Имуран®) және метотрексат (Реуматрекс®, Трексал®) сияқты иммундық жүйеге әсер ететін дәрілер
- Ісік некроз факторының (TNF) тежегіштері, мысалы, инфликсимаб (Ремикейд®) және адалимумаб (Хумира®)
Дәрігер сонымен қатар кофеин немесе жасанды қант сияқты кейбір тағамдардан бас тартуды ұсынуы мүмкін.
Дәрі-дәрмектер жұмыс істемейтін соңғы шара ретінде дәрігер тоқ ішектің бір бөлігін немесе барлығын алып тастау үшін хирургиялық араласуды ұсынуы мүмкін.
Алдын алу
Микроскопиялық колиттің алдын алуға бола ма?
Микроскопиялық колиттің алдын алудың ешқандай жолы жоқ, бірақ оны дұрыс емдеу аурудың қайталануын болдырмауға көмектеседі. Микроскопиялық колиттің болуы тоқ ішек қатерлі ісігінің пайда болу мүмкіндігін арттырмайды.
